พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว

พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาประชาธิปกฯ พระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นพระมหากษัตริย์ในราชวงศ์จักรี ลำดับที่ 7 แห่งราชอาณาจักรสยาม

พระราชดำรัส

ข้าพเจ้ามีความยินดีเป็นอย่างยิ่ง ที่ได้มีโอกาสมาให้ปริญญาแก่นักเรียนมหาวิทยาลัยเป็นครั้งแรกในวันนี้ นับว่า เป็นวันสำคัญสำหรับประวัติการของมหาวิทยาลัย และโดยเหตุนั้น นับว่าเป็นวันสำคัญในประวัติการของประเทศสยามด้วย เพราะว่า ไม่ว่าประเทศใด ๆ ความเจริญของประเทศนั้นย่อมวัดด้วยความเจริญของการศึกษานั้นอย่างหนึ่ง ในประเทศสยามนี้ ต้องนับว่า การมหาวิทยาลัยยังล้าหลังอยู่มาก ที่เป็นเช่นนั้นก็ด้วยเหตุผลหลายประการคือ การที่จะตั้งมหาวิทยาลัยให้ใหญ่โตนั้น ถ้าเอาเงินถมลงไปก็อาจทำได้ แต่ถ้าวิชาที่สอนนั้นประชาชนยังไม่ต้องการ หรือสอนไปไม่เป็นประโยชน์ในทางอาชีพของเราแล้ว การที่จะตั้งเช่นนั้นก็หาเป็นประโยชน์ไม่ ตามที่เป็นมาแล้วคนไทยเราแต่ก่อนนี้ยังไม่รู้สึกความประสงค์ที่จะเรียนวิชาชั้นสูงขึ้นไป โดยมากมักอยากเริ่มทำงานเร็ว ๆ บางทีเรียนจบยังไม่ถึงมัธยมบริบูรณ์ ก็อยากทำงานเสียแล้ว เพราะฉะนั้น จึงไม่อยากเรียนในมหาวิทยาลัยหรือวิชาอื่นต่อไป บัดนี้ เมื่อได้ฟังรายงานที่เสนาบดีกระทรวงธรรมการ อ่านมา ก็ปรากฏว่า คนไทยเรารู้สึกความประสงค์ที่เรียนวิชาชั้นสูงต่อไปเพื่อจะทำการอาชีพได้ดียิ่งขึ้น เพราะฉะนั้น ในต่อไปภายหน้า คงจะมีความจำเป็นต้องบำรุงมหาวิทยาลัยให้เจริญยิ่งขึ้นกว่าที่เป็นมาแล้ว อีกอย่าหนึ่งก็ต้องยอมรับว่า สำหรับประเทศสยามเราต้องทำอะไรหลายอย่าง มีการบำรุงหลายอย่างหลายทาง จะเลือกเพียงอย่างเดียวก็ไม่ได้ จะมุ่งถมเงินทางศึกษาอย่างเดียวก็ไม่ได้ ด้วยเหตุนี้ การที่จะจับจ่ายต้องระวังมาก ต้องคิดให้รอบคอบเสียก่อน จึงจะตกลงทำไปได้ ในเรื่องมหาวิทยาลัย ก่อนที่จะเจริญไปได้ย่อมต้องทราบว่า วิชาอย่างใดเป็นประโยชน์แก่ประเทศสยาม ประชาชนต้องการจะเรียนอะไร เป็นต้น ส่วนมหาวิทยาลัยนั้นในเวลานี้เจริญขึ้นมาถึงเท่านี้ ก็ได้อาศัยทุนทรัพย์ของบุคคลช่วยเหลือเป็นอันมาก มีเจ้าฟ้ากรมหลวงสงขลานครินทร์ เป็น อาทิ ข้าพเจ้าเชื่อว่า มหาวิทยาลัยคงจะรู้สึกขอบพระเดชพระคุณเป็นอันมากเสมอ นอกจากนั้นยังได้รับความช่วยเหลือของ รอกกิเฟลเลอร์มูลนิธิ ทำให้เราสามารถตั้งคณะแพทย์ศาสตร์เป็นปึกแผ่น ได้อาจารย์ที่ดีได้สถานที่เล่าเรียน จึงสามารถที่จะทำการสั่งสอนได้ผลดีตามที่เป็นอยู่บัดนี้ เพราะฉะนั้น ข้าพเจ้าเชื่อว่า ประเทศสยามนี้ คงจะรู้สึกคุณของผู้ที่ได้อุปการะแก่มหาวิทยาลัยเป็นอันมาก การที่จะปลูกฝังความนิยมในมหาวิทยาลัยต่อไปนั้น ข้อสำคัญอยู่ที่อาจารย์และนักเรียนเอง นักเรียนที่เรียนจบไปแล้ว ได้ประพฤติตนแสดงให้เห็นว่า การเรียนในมหาวิทยาลัยนั้นเป็นผลดีจริง ทำการงานเป็นผลดีเช่นนั้นแล้ว ก็ย่อมจะมีผู้นิยมมากขึ้น บัดนี้ ได้ยินคำสาบานของนักเรียนคณะแพทยศาสตร์ เป็นที่จับใจเป็นอันมาก ถ้าพวกนักเรียนคณะแพทยศาสตร์นี้ ประพฤติตนตามคำสาบานนั้นทุกประการ ก็เชื่อว่า จะนำชื่อเสียงมาสู่มหาวิทยาลัยเป็นอันมาก เพราะฉะนั้น ในที่สุดนี้ ข้าพเจ้าขอให้พรแก่บรรดาอาจารย์ทั้งปวงของมหาวิทยาลัย บรรดานักเรียนทั้งที่ได้รับปริญญาบัตรในวันนี้ และกำลังเล่าเรียนต่อไป ขอให้มีความสุข ความเจริญ ปราศจากโรคภัย ทุกประการ ทำการใด ๆ จงสมปรารถนา ทุกประการ
ข้าพเจ้าเต็มใจที่จะสละอำนาจอันเป็นของข้าพเจ้าอยู่เดิมให้แก่ราษฎรโดยทั่วไป แต่ข้าพเจ้าไม่ยินยอมยกอำนาจทั้งหลายของข้าพเจ้าให้แก่ผู้ใด คณะใด โดยเฉพาะเพื่อใช้อำนาจนั้นโดยสิทธิ์ขาดและโดยไม่ฟังเสียงอันแท้จริงของประชาราษฎร บัดนี้ข้าพเจ้าเห็นว่าความประสงค์ของข้าพเจ้าที่จะให้ราษฎรมีสิทธิ์ออกเสียงในนโยบายของประเทศโดยแท้จริงไม่เป็นผลสำเร็จและเมื่อข้าพเจ้ารู้สึกว่าบัดนี้เป็นอันหมดหนทางที่ข้าพเจ้าจะช่วยเหลือหรือให้ความคุ้มครองแก่ประชาชนได้ต่อไปแล้ว ข้าพเจ้าจึงขอสละราชสมบัติและออกจากตำแหน่งพระมหากษัตริย์แต่บัดนี้เป็นต้นไป ข้าพเจ้าขอสละสิทธิของข้าพเจ้าทั้งปวง ซึ่งเป็นของข้าพเจ้าในฐานที่เป็นพระมหากษัตริย์ แต่ข้าพเจ้าสงวนไว้ซึ่งสิทธิทั้งปวงอันเป็นของข้าพเจ้าแต่เดิมมาก่อนที่ข้าพเจ้าได้รับราชสมบัติสืบสันตติวงศ์
ปริญญาที่ได้ไปนั้นที่จะเป็นประโยชน์และมีราคาก็อยู่ที่ตัวผู้ได้ไปเอง ถ้าผู้ได้ไปไม่ทำความพยายาม นึกว่าจะอาศัยเกาะปริญญาให้ยกตัวเหาะขึ้นไปนั้นเป็นของทำไม่ได้ ลาภหรือทรัพย์สินทั้งหลายก็ดี จะได้มาด้วยความพยายามทั้งนั้น ถ้านอนเฉย ๆ ไม่ทำอะไร จะให้คนเอาเงินทองลาภยศมาส่งให้นั้นเป็นหวังไม่ได้ เราต้องใช้ความพยายามตลอดไป
แต่ว่าแต่ละอย่าง ๆ จะเป็นการลำบากเหลือเกิน หวังว่าจะเห็นด้วยว่าพระองค์ยากที่จะขัดผู้ใหญ่ที่ได้ทำการมานานตั้ง 29 ปีก่อนพระองค์