พระปัญจทีปีกาเถรี

ปัญจทีปิกา[1][2] นั้นในแต่ก่อนเป็นหญิงเที่ยวไปในวิหารนี้ เรือนโน้น ตลอดคูหาอารามต่าง ๆ เพื่อคุณธรรม แสวงหาได้เห็นอัศจรรย์อันโอฬารเป็นกุศล ในที่ตั้งแห่งต้นไม้ตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า เมื่อบังเกิดกุศลแล้วอยู่ในที่ ๆ เป็นพระราชธิดา คนทั้งหลายเรียกเธอว่า อาฬวิกาธิดาบ้าง เสฬาธิดาบ้าง ซึ่งพระราชธิดานี้แหละในพระเถรีคาถากล่าวชื่อว่า พระเสลาเถรี[3]

  • สุภาษิตโต้มารจากเมื่อเป็นภิกษุณีนั้นแล้ว เมื่อมารกล่าวว่า...


“   นิพพานอันเป็นที่สลัดออกไม่มีในโลก ท่านจักทำประโยชน์อะไรได้
    ด้วยวิเวกเล่า จงบริโภคความยินดีในกามทั้งหลายเถิด ท่านอย่าได้เป็น
    ผู้มีความเดือดร้อนในภายหลังเลย.
   พระเสลาเถรีกล่าวว่า
”

— ถึงคติธรรมพระเถรีนั้นก็ว่า นตฺถิ นิสฺสรณํ โลเก กึ วิเวเกน กาหสิ[2][3]

“  กามทั้งหลายมีอุปมาดังหอกและหลาว ครอบงำขันธ์ทั้งหลายไว้ ท่านกล่าว
     ถึงความยินดีในกามชนิดใด เดี๋ยวนี้ ความยินดีในกามชนิดนั้นของเรา
     ไม่มีแล้ว เรากำจัดความเพลิดเพลินในสิ่งทั้งปวงแล้ว ทำลายกองแห่ง
     ความมืดได้แล้ว ดูกรมารผู้ชั่วช้า ท่านจงรู้อย่างนี้ ตัวท่านเป็นผู้อันเรา
     กำจัดแล้ว
”

— ประกาศคติธรรมเมื่อถึงที่สุดพรหมจรรย์แล้ว[2][4]

“  ข้าแต่พระมหาวีระผู้มีจักษุ ข้าพระองค์ผู้ชื่อ

ว่าปัญจทีปา[5] ขอถวายบังคมพระยุคลบาท ในกัปที่หนึ่ง แสนแต่ภัทรกัปนี้ ข้าพระองค์ได้ถวายประทีปใดใน กาลนั้น ด้วยการถวายประทีปนั้น ข้าพระองค์ไม่รู้ จักทุคติเลย นี้เป็นผลแห่งประทีป ๕ ดวง ข้าพเจ้า เผากิเลสแล้ว ถอนภพทั้งหลายได้หมดแล้ว ตัดเครื่อง ผูกพันเหมือนช้างพังตัดเชือก เป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่ การมาเฝ้าพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐของข้าพเจ้าเป็น การ มาดีแล้วหนอ ข้าพเจ้าบรรลุวิชชา ๓ แล้ว ได้ปฏิบัติ คำสอนของพระพุทธเจ้าแล้ว คุณวิเศษเหล่านี้คือปฏิ สัมภิทา ๔ วิโมกข์ ๘ อภิญญา ๖ ข้าพเจ้าทำให้แจ้ง แล้ว ข้าพเจ้าได้ปฏิบัติคำสอนของพระพุทธเจ้าแล้ว.

”

อ้างอิง แก้ไข

  1. พระเถรีมีชื่อเรียกทั้งหมดรวมแต่เดิมด้วย ๓ ชื่อ คือ อาฬวิกา เสลา และปัญจทิปิกา เป็นที่สุดตามเถรียาปทานนั้น
  2. 2.0 2.1 2.2 กล่าวตามอปทาน ในเถริยาปทาน ว่าเป็นเรื่องปัญจทีปิกาเถรี, พระไตรปิฎก เล่มที่ ๓๓ พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๒๕ ขุททกนิกาย อปทาน ภาค ๒ พุทธวังสะ จริยาปิฎก
    พระไตรปิฎกพร้อมอรรถกถาแปล ฉบับพิมพ์ ๙๑ เล่ม เล่มที่ 54 หน้าที่ 106
  3. 3.0 3.1 หน้าที่ ๔๕๐ ฉบับบาลีสยามรัฐ ข้อที่ ๔๓๖,สุภาษิตโต้มาร พระไตรปิฎกฉบับหลวงเล่มที่ 26 หน้า 392
  4. พระไตรปิฎกพร้อมอรรถกถาแปล ฉบับพิมพ์ ๙๑ เล่ม เล่มที่ 54 หน้าที่ 106-108
  5. ที่มีมาแล้วในอปทาน ว่า ปัญจทีปิกา