พระอภัยมณี

พระอภัยมณี เป็นวรรณคดีชิ้นเยี่ยมเล่มหนึ่งของไทย ผลงานชิ้นเอกของพระสุนทรโวหาร หรือสุนทรภู่ กวีเอกแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ประพันธ์ขึ้นเป็นนิทานคำกลอนที่มีความยาวมากถึง 94 เล่มสมุดไทยเมื่อพิมพ์เป็นเล่มหนังสือ จะมีความยาวกว่าหนึ่งพันสองร้อยหน้า ระยะเวลาในการประพันธ์ไม่มีการระบุไว้อย่างแน่ชัด แต่คาดว่าสุนทรภู่เริ่มประพันธ์ราวปี ค.ศ. 1821-1823 และแต่ง ๆ หยุด ๆ ไปตลอดเป็นระยะ สิ้นสุดการประพันธ์ราว พ.ศ. 1845 รวมเวลามากกว่า 20 ปี

คำสอนจากบทกวี

การมีสัมมาคารวะ

พงศ์กษัตริย์ตรัสชวนสินสมุทร        สอนให้บุตรขอสมาอัชฌาสัย

พระทรงบ่าเงือกน้ำงามวิไล              พระหน่อไทขอสมาขึ้นบ่านาง

            และตอนที่ว่า

จึงบัญชาว่าเจ้าสินสมุทร             ไปช่วยฉุดศิลาใหญ่ขึ้นให้เขา

ขอสมาตาปู่อย่าดูเบา                   ช่วยอุ้มเอาแกออกไปให้สบาย