มัทนะพาธา

มัทนะพาธา เป็นบทละครพูดคำฉันท์ 5 องก์ โดยพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชนิพนธ์ขึ้นทั้งหมดด้วยพระองค์เองโดยไม่ได้อิงเนื้อหามาจากที่อื่น ทรงพระราชนิพนธ์ทั้งเริ่มและจบลงในปี พ.ศ. 2466 เล่าเรื่องว่าด้วยตำนานเกี่ยวกับดอกกุหลาบ และความเจ็บปวดจากความรัก

คำสอน

ความรักเหมือนโรคา                บันดาลตาให้มืดมน

ไม่ยินและไม่ยล                                    อุปสรรคคะใดใด

ความรักเหมือนโคถึก               กำลังคึกผิขังไว้

ก็โลดจากคอกไป                                 บ่ยอมอยู่ ณ ที่ขัง