สุนทรภู่

พระสุนทรโวหาร นามเดิม ภู่ หรือที่เรียกกันทั่วไปว่า สุนทรภู่ (26 มิถุนายน พ.ศ. 2329 - พ.ศ. 2398) เป็นอาลักษณ์ชาวไทยที่มีชื่อเสียงเชิงกวี ได้รับยกย่องเป็น เชกสเปียร์แห่งประเทศไทย เกิดหลังจากตั้งกรุงรัตนโกสินทร์ได้ 4 ปี และได้เข้ารับราชการเป็นอาลักษณ์ราชสำนักในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย เมื่อสิ้นรัชกาลได้ออกบวชเป็นเวลาร่วม 20 ปี ก่อนจะกลับเข้ารับราชการอีกครั้งในปลายรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยเป็นอาลักษณ์ในสมเด็จเจ้าฟ้าจุฑามณี กรมขุนอิศเรศรังสรรค์ ในสมัยรัชกาลที่ 4 ได้เลื่อนตำแหน่งเป็น พระสุนทรโวหาร เจ้ากรมอาลักษณ์ฝ่ายพระราชวังบวร ซึ่งเป็นตำแหน่งราชการสุดท้ายก่อนสิ้นชีวิต

คำกลอนสอนใจ

อย่างหม่อมฉันอันที่ดีและชั่ว

ถึงลับตัวแต่ก็ชื่อเขาลือฉาว

เป็นอาลักษณ์นักเลงทำเพลงยาว

เขมรลาวลือเลื่องถึงเมืองนคร



กลอนสุนทรภู่ บางตอนจาก "เพลงยาวถวายโอวาท"

จงทราบความตามจริงทุกสิ่งสิ้น 

อย่านึกนินทาแกล้งแหนงไฉน

นักเลงกลอนนอนเปล่าก็เศร้าใจ 

จึงร่ำไรเรื่องร้างเล่นบ้างเอยฯ



กลอนสุนทรภู่ บางตอนจาก "นิราศภูเขาทอง"

ถึงบางพูดพูดดีเป็นศรีศักดิ์ 

มีคนรักรสถ้อยอร่อยจิต

แม้นพูดชั่วตัวตายทำลายมิตร 

จะชอบผิดในมนุษย์เพราะพูดจาฯ



กลอนสุนทรภู่ บางตอนจาก "นิราศภูเขาทอง"

ถึงโรงเหล้าเตากลั่นควันโขมง 

มีคันโพงผูกสายไว้ปลายเสา

โอ้บาปกรรมน้ำนรกเจียวอกเรา 

ให้มัวเมาเหมือนหนึ่งบ้าเป็นน่าอาย

ทำบุญบวชกรวดน้ำขอสำเร็จ 

สรรเพชญโพธิญาณประมาณหมาย

ถึงสุราพารอดไม่วอดวาย 

ไม่ใกล้กรายแกล้งเมินก็เกินไป

ไม่เมาเหล้าแล้วแต่เรายังเมารัก 

สุดจะหักห้ามจิตคิดไฉน

ถึงเมาเหล้าเช้าสายก็หายไป 

แต่เมาใจนี้ประจำทุกค่ำคืนฯ



กลอนสุนทรภู่ บางตอนจาก "นิราศภูเขาทอง"

แม่รักลูก ลูกก็รู้ อยู่ว่ารัก

ใครอื่นสัก หมื่นแสน ไม่แม้นเหมือน

จะกินนอน วอนว่า เมตตาเตือน

จะจากเรือน ร้างแม่ ก็แต่กาย



กลอนสุนทรภู่ บางตอนจาก "ขุนช้างขุนแผน"

แล้วสอนว่าอย่าไว้ใจมนุษย์

มันแสนสุดลึกล้ำเหลือกำหนด

ถึงเถาวัลย์พันเกี่ยวที่เลี้ยวลด 

ก็ไม่คดเหมือนหนึ่งในน้ำใจคน



กลอนสุนทรภู่ บางตอนจาก "สุดสาคร"

จะหักอื่น ขืนหัก ก็จักได้

หักอาลัย นี้ไม่หลุด สุดจะหัก

สารพัด ตัดขาด ประหลาดนัก

แต่ตัดรัก นี้ไม่ขาด ประหลาดใจ



กลอนสุนทรภู่ บางตอนจาก "นิราศอิเหนา"

อันความคิดวิทยาเหมือนอาวุธ 

ประเสริฐสุดซ่อนใส่เสียในฝัก 

สงวนคมสมนึกใครฮึกฮัก 

จึงค่อยชักเชือดฟันให้บรรลัย



กลอนสุนทรภู่ บางตอนจาก "เพลงยาวถวายโอวาท"

มีสลึงพึงบรรจบให้ครบบาท

อย่าให้ขาดสิ่งของต้องประสงค์

จงมักน้อยกินน้อยค่อยบรรจง

อย่าจ่ายลงให้มากจะยากนาน



กลอนสุนทรภู่ บางตอนจาก "สุภาษิตสอนหญิง"

อันอ้อยตาลหวานลิ้นแล้วสิ้นซาก

แต่ลมปากหวานหูไม่รู้หาย

แม้นเจ็บอื่นหมื่นแสนจะแคลนคลาย

เจ็บจนตายเพราะเหน็บให้เจ็บใจ 



กลอนสุนทรภู่ บางตอนจาก "เพลงยาวถวายโอวาท"

บัดเดี๋ยวดังหงั่งเหง่งวังเวงแว่ว

สะดุ้งแล้วเหลียวแลชะแง้หา

เห็นโยคีขี่รุ้งพุ่งออกมา

ประคองพาขึ้นไปจนบนบรรพต 



แล้วสอนว่าอย่าไว้ใจมนุษย์

มันแสนสุดลึกล้ำเหลือกำหนด

ถึงเถาวัลย์พันเกี่ยวที่เลี้ยวลด

ก็ไม่คดเหมือนหนึ่งในน้ำใจคน 



กลอนสุนทรภู่ บางตอนจาก "พระอภัยมณี"

(ตอน พระฤาษีสอนสุดสาคร)

แม้นใครรักรักมั่งชังชังตอบ

ให้รอบคอบคิดอ่านนะหลานหนา

รู้สิ่งไรไม่สู้รู้วิชา

รู้รักษาตัวรอดเป็นยอดดี 



กลอนสุนทรภู่ บางตอนจาก "พระอภัยมณี"

(ตอน พระฤาษีสอนสุดสาคร)

อันนินทากาเลเหมือนเทน้ำ

ไม่ชอกช้ำเหมือนเอามีดมากรีดหิน

แค่องค์พระปฎิมายังราคิน

คนเดินดินหรือจะสิ้นคนนินทา 



กลอนสุนทรภู่ บางตอนจาก "พระอภัยมณี"

เขาย่อมเปรียบเทียบความว่ายามรัก 

แต่น้ำผักต้มขมชมว่าหวาน

ครั้นรักจางห่างเหินไปเนิ่นนาน

แต่น้ำตาลว่าเปรี้ยวไม่เหลียวแล 



กลอนสุนทรภู่ บางตอนจาก "พระอภัยมณี"

ถึงม้วยดินสิ้นฟ้ามหาสมุทร

ไม่สิ้นสุดความรักสมัครสมาน

แม้เกิดในใต้ฟ้าสุธาธาร

ขอพบพานพิศวาสไม่คลาดคลา

แม้เนื้อเย็นเป็นห้วงมหรรณพ

พี่ขอพบศรีสวัสดิ์เป็นมัจฉา

แม้เป็นบัวตัวพี่เป็นภุมรา

เชยผกาโกสุมประทุมทอง 



แม้เป็นถ้ำอำไพใคร่เป็นหงส์

จะร่อนลงสิงสู่เป็นคู่สอง

ขอติดตามทรามสงวนนวลละออง

เป็นคู่ครองพิศวาสทุกชาติไป 



กลอนสุนทรภู่ บางตอนจาก "พระอภัยมณี"

(ตอน พระอภัยมณีเกี้ยวนางละเวง ได้ถูกนำไปดัดแปลงเล็กน้อยกลายเป็นเพลง "คำมั่นสัญญา")